Σκέψεις για το Σχέδιο Αθηνά

Πηγή: esos.gr

Γράφει ο Κωνσταντίνος Σούτσας

Καθηγητής Δ.Π.Θ.

Πρώην Ειδικός Γραμματέας Ανωτάτης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης

Μπαίνω στον πειρασμό, μετά από όσο έχουν δει το φως της δημοσιότητας τις τελευταίες ημέρες σχετικά με το σχέδιο Αθήνα να καταθέσω κάποιες σκέψεις και απόψεις λόγω της μακροχρόνιας  ενασχόλησής μου με τα Ανώτατα Τεχνολογικά Ιδρύματα.

Πρωτίστως θεωρώ ότι ένα τέτοιο εγχείρημα εξορθολογισμού, ειδικά της Ανωτάτης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, θα έπρεπε να στηρίζεται σε κριτήρια καθαρά ακαδημαϊκά σε συνάρτηση φυσικά με κάποια ποσοτικά στοιχεία τα οποία προκύπτουν από την έως τώρα λειτουργία των Τμημάτων των Τ.Ε.Ι. Και ξαφνικά συμβαίνουν τραγελαφικά πράγματα, τα οποία επιτρέψτε μου να πω ότι ανατρέπουν το πνεύμα της αντικειμενικότητας και την φιλοσοφία επάνω στην οποία στηρίχθηκε το σχέδιο Αθηνά που παρουσιάστηκε από το Υπουργείο Παιδείας. Πρόεδρος Ιδρύματος , που θεωρείται ευνοημένο από την ανακατανομή των Τμημάτων που μένουν μετά από τη συγχώνευση με άλλα ομοειδή ( αλλά και μη ομοειδή Τμήματα !), επικαλείται τη παρέμβαση πολιτικών προσώπων της περιοχής όπου εδρεύει το Ίδρυμα του για την προνομιακή αντιμετώπισή του. Αναφέρει δε ότι οι φοιτητές οι οποίοι θα μεταφερθούν στο Ίδρυμά του είναι ζεστό χρήμα για την πόλη και την τοπική κοινωνία. Τέτοια επιχειρήματα, όταν ακούγονται από θεσμικά χείλη , εκθέτουν και το πρόσωπο που τα επικαλείται αλλά πολύ περισσότερο εκθέτουν την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και δημιουργούν την εντύπωση ότι οι όποιες αλλαγές τελικά εφαρμοστούν , θα είναι αποτέλεσμα πιέσεων και πολιτικών διασυνδέσεων.

Θα είναι πράγματι  κρίμα μια τέτοια γενναία προσπάθεια εξορθολογισμού της Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης να αμφισβητηθεί εν τη γενέσει της, δημιουργώντας την εντύπωση, τόσο στην κοινή γνώμη αλλά κυρίως στους εκπαιδευτικούς και στους φοιτητές, ότι όσα συμβαίνουν είναι  αποτέλεσμα όχι θεσμικών και με ακαδημαϊκούς όρους, αλλά παραπολιτικών διαβουλεύσεων.

Ήδη το Υπουργείο πολιορκείται  από τοπικούς φορείς , βουλευτές , δημάρχους , περιφερειάρχες, και οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει και να   πιέσει. Άποψή μου είναι ότι θα πρέπει ο κ. Υπουργός να μην ενδώσει στη μορφή αυτή των πιέσεων  γιατί κινδυνεύει να εκτεθεί και να εκθέσει τη σοβαρότητα ενός τόσο μεγάλου εγχειρήματος.

Μου δημιουργούνται όμως και κάποιες επί μέρους απορίες όσον αφορά τις συνέπιες τις οποίες θα έχει το σχέδιο Αθήνα και τις οποίες το Υπουργείου θα κληθεί άμεσα και επιτακτικά να επιλύσει. Μείζον θέμα είναι τα επαγγελματικά δικαιώματα των αποφοίτων των νέων Τμημάτων που δημιουργούνται. Είναι πικρή η εμπειρία για όσους έχουν περάσει από το Υπουργείο Παιδείας, της προσπάθειας που έχει γίνει από το 1983 και μετά , δηλαδή από τότε που ΚΑΤΕΕ μετατράπηκαν σε ΤΕΙ και στη συνέχεια σε ΑΤΕΙ, μέχρι και σήμερα για την έκδοση επαγγελματικών δικαιωμάτων παρά τη λυσσώδη αντίδραση κάποιων μεγαλοσυντεχνιών. Πολύ φοβάμαι ότι η νέες συνθήκες που θα διαμορφωθούν μετά τις όποιες συγχωνεύσεις , θα οδηγήσουν και πάλι  τα Τεχνολογικά Ιδρύματα βορά στο στόμα των συντεχνιών αυτών με τις αμφισβητήσεις που θα προκύψουν.

Ένα δεύτερο ερώτημα που προκύπτει  είναι το εξής. Πράγματι κάποια περιφερειακά Τμήματα Τ.Ε.Ι. ενδυναμώνονται με μεταφορά άλλων ομοειδών ή συναφών τμημάτων στην έδρα τους και η ενδυνάμωσή τους συνίσταται στο ότι ο αριθμός του εκπαιδευτικού τους προσωπικού αυξάνεται . Το ερώτημα που προκύπτει είναι σε ποιούς φοιτητές θα κάνουν όλοι αυτοί οι καθηγητές μάθημα; Διότι είναι γνωστό ότι τα περιφερειακά τμήματα Τ.Ε.Ι., με γνωστικά αντικείμενα μη ελκυστικά στους υποψηφίου φοιτητές, θα παραμείνουν και πάλι με μονοψήφιο σχεδόν αριθμό όχι εισακτέων αλλά παρακολουθούντων φοιτητών και δυστυχώς θα έχουμε την πρωτοφανή αναλογία δύο καθηγητών ανά φοιτητή! Είναι γνωστά στους ασχολούμενους με τα Τ.Ε.Ι. ποιά Τμήματα είναι αυτά.  Πέραν αυτού θα πρέπει να μεταφερθούν εξοπλισμοί αξίας εκατομμυρίων Ευρώ, ενώ κτήρια για την κατασκευή των οποίων δαπανήθηκαν εξίσου τεράστια ποσά για την κάλυψη κυρίως των εκπαιδευτικών αναγκών των Τμημάτων που μεταφέρονται θα μείνουν αναξιοποίητα. Το παράδοξο είναι ότι κάποια από τα Ιδρύματα που θα απορροφήσουν τα μεταφερόμενα Τμήματα, αντιδρούν και σε επίπεδο διοικήσεων αλλά και σε επίπεδο εκπαιδευτικού και  διοικητικού προσωπικού αλλά και   φοιτητών, δηλώνοντας ότι αδυνατούν να εξυπηρετήσουν με τις υπάρχουσες υποδομές τα νέα Τμήματα που θα εγκατασταθούν στο χώρο τους.  Άρα διαμαρτύρονται και θύτες και θιγόμενοι!

Γιατί άραγε το Υπουργείο Παιδείας δεν επανέφερε άμεσα τη βάση του 10 ως κριτήριο εισαγωγής στην Ανωτάτη Εκπαίδευση; Η βάση του 10 είναι ίσως το μόνο αντικειμενικό κριτήριο της αξιολογικής κατάταξης των Τμημάτων στη συνείδηση της κοινωνίας. Η βάση αυτή, κοινά αποδεκτή από όλη την ακαδημαϊκή κοινότητα αλλά και από την κοινωνία θα μπορούσε να αποτελέσει τον αδέκαστο κριτή για το πια Τμήματα θα έπρεπε να καταργηθούν, να συγχωνευτούν ή αν θέλετε και να εξαφανιστούν από τον εκπαιδευτικό χάρτη της χώρας μας. Και τότε φυσικά θα υπήρχε η συναίνεση των πάντων και όχι μόνων των ατόμων τα οποία  βλέπουν το εξορθολογισμό της Εκπαίδευσης ως ζεστό χρήμα για τις τοπικές κοινωνίες που υπηρετούν και εξυπηρετούν. Ο φοιτητής δεν είναι εμπόρευμα, ο φοιτητής είναι το μέλλον αυτής της δύστυχης χώρας.

Αφήνω τελευταίο το θέμα της οικογενειακής αλλά και της ατομικής για κάθε φοιτητή αναστάτωσης,  που θα δημιουργηθεί με τη μετακόμισή του σε άλλη πόλη για να συνεχίσει τις σπουδές, του κάτω από τις τόσο δύσκολες οικονομικές για όλες τις ελληνικές οικογένειες συγκυρίες. Ακόμη και αν η πολιτεία ενισχύσει οικονομικά τη μετακίνησή τους, φυσικά κάτω από κοινωνικά κριτήρια, έχουμε φθάσει στο σημείο ώστε τα όποια οικονομικά κριτήρια να αγγίζουν πλέον όλες τις ελληνικές οικογένειες. Θα μπορούσε λογικά το Υπουργείο να αναπτύξει σταδιακά την εφαρμογή του σχεδίου, δίνοντας τη δυνατότητα στους ήδη φοιτώντες να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους στις πόλεις όπου έχουν εισαχθεί.

Τέλος , αν και τα προβλήματα και τα ερωτήματα τα οποία προκύπτουν από τις παρενέργειες του εγχειρήματος είναι πολλά , πως θα μπορέσουν οι όποιες προτάσεις να θεσμοθετηθούν με την έκδοση των απαραίτητων Προεδρικών Διαταγμάτων όταν κατά τον έλεγχο στο Συμβούλιο της Επικρατείας,  όσον αφορά τη νομιμότητά τους, διαπιστωθεί η έλλειψη αποφάσεων, που θα έπρεπε να είχαν  ληφθεί από τα αρμόδια ακαδημαϊκά όργανα και τις θεσμοθετημένες τυπικές διαδικασίες.

Το Υπουργείο Παιδείας  οφείλει  να δεχτεί τις προτάσεις που του έχουν υποβάλλει και που υποβάλλουν τα Ιδρύματα και να προχωρήσει σε στοχευμένες διορθώσεις, βελτιώσεις και τροποποιήσεις επί του αρχικού σχεδίου  που έδωσε προς διαβούλευση. . Άλλωστε μόνο τα ίδια τα Ιδρύματα έχουν πλήρη γνώση για τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν στον χώρο τους.