Η χρήση των εντόμων ως εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης στη διατροφή των ζώων.

Σε προηγούμενο άρθρο μας, παρουσιάσαμε τη «Κάθετη Γεωργία» ως μια εναλλακτική πρόταση στην αντιμετώπιση των αυξανόμενων αναγκών σε τρόφιμα, λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού.  Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (F.A.O) εκτιμά ότι η αύξηση πληθυσμού και συνεπακόλουθα η αυξημένη ζήτηση για κρέας, θα απαιτήσει 70% περισσότερες ζωοτροφές για την εκτροφή των βοοειδών, μέχρι το 2050 και επιπλέον θα αυξήσει περαιτέρω την πίεση στα αποθέματα των αλιευμάτων που, επί του παρόντος, το ένα τρίτο των αποθεμάτων μετατρέπεται σε άλευρο για τη διατροφή των ζώων. «Τα συστατικά των παραδοσιακών ζωοτροφών γίνονται όλο και πιο ακριβά και ειδικά τα ιχθυάλευρα, λόγω της υπερεκμετάλλευσης των ωκεανών,» λέει Huis van Arnold, εντομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Wageningen.

Η κτηνοτροφία είναι πόρος «πεινασμένος»: καταλαμβάνει το 75 τοις εκατό του συνόλου των γεωργικών εκτάσεων, συμπεριλαμβανομένων των καλλιεργειών και των βοσκοτόπων, και καταναλώνει 8 τοις εκατό της παγκόσμιας χρήσης νερού, κυρίως για την άρδευση των καλλιεργειών σιτηρών που προορίζονται για ζωοτροφές.

Η χρήση των εντόμων ως εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης στη διατροφή των ζώων.

Τα έντομα αναγνωρίζονται όλο και περισσότερο ως μια εξαιρετική εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης για χρήση στις ζωοτροφές. Πολλά είδη εντόμων είναι ιδιαίτερα θρεπτικά και η παραγωγή τους έχει μικρότερη περιβαλλοντική επίδραση σε σύγκριση με τις παραδοσιακές πηγές πρωτεΐνης για ζωοτροφές.

Τα άλευρα εντόμων όπως των προνυμφών της μαύρης στρατιωτόμυγας (Hermetia illucens) και της οικιακής μύγας (Musca domestica), των νυμφών του σκαθαριού Tenebrio molitor, των τριζονιών, των ακριδών και των μεταξοσκωλήκων έχουν υψηλά επίπεδα ακατέργαστων πρωτεϊνών (CP) (παρόμοιου μεγέθους με αυτές του σογιάλευρου και των ιχθυάλευρων) και λιπιδίων. Το προφίλ των αμινοξέων τους είναι καλό και η πεπτικότητα των πρωτεϊνών υψηλή. Σύμφωνα με μελέτες, τα άλευρα εντόμων μπορούν  να υποκαταστήσουν το 25-100% του σογιάλευρου και των ιχθυάλευρων στη διατροφή των ζώων, ανάλογα με τα είδη των εντόμων που περιέχονται στα άλευρα και τα είδη των ζώων για τα οποία προορίζονται.

Ανασκοπήσεις (reviews) εκατοντάδων μελετών παγκοσμίως, έδειξαν ότι τα άλευρα εντόμων  περιέχουν 42 έως 63 τοις εκατό πρωτεΐνες και μέχρι το 36 τοις εκατό σε έλαια. Ενδεικτικά, παραθέτουμε πίνακες με τη χημική σύσταση και τη περιεκτικότητα σε μακροστοιχεία του αλεύρου της οικιακής μύγας ⁽¹⁾ 

 (1) Animal Feed Science and Technology

State-of-the-art on use of insects as animal feed

Harinder P.S. Makkar , Gilles Tran, Valérie Heuzé, Philippe Ankers

Για τις ζωοτροφές που απαιτείται χαμηλή περιεκτικότητα σε έλαια, οι πλεονάζουσες ποσότητες ελαίων που περιέχονται στα άλευρα εντόμων θα μπορούσαν να εξαχθούν  και να χρησιμοποιηθούν για διάφορες εφαρμογές, συμπεριλαμβανομένης και της παραγωγής βιοντίζελ.

Παράγοντες που περιορίζουν τη χρήση στη κτηνοτροφία και στις ιχθυοκαλλιέργειες με άλευρα εντόμων.

Μερικά άλευρα εντόμων δεν περιέχουν όλα τα θρεπτικά συστατικά σε επαρκείς ποσότητες που απαιτούνται από την κτηνοτροφία. Για παράδειγμα, το ασβέστιο, που απαιτείται στην εκτροφή γαλακτοπαραγωγών ζώων και ωοπαραγωγών ορνίθων. Απαραίτητα αμινοξέα όπως η λυσίνη και η μεθειονίνη είναι ελλιπείς σε κάποια άλευρα εντόμων.

Επομένως, συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά θα πρέπει να προστεθούν στην τροφή στην οποία έχουν ενσωματωθεί άλευρα εντόμων προκειμένου να χρησιμοποιηθεί στη κτηνοτροφία ή τις ιχθυοκαλλιέργειες. Εναλλακτικά, ένα γεύμα «ιδανικό» για τη διατροφή των ζώων μπορεί να παρασκευαστεί με ανάμειξη αλεύρων από διαφορετικά είδη εντόμων.

Ένα άλλο σημαντικό θέμα που θα προκύψει από την ευρεία χρήση αλεύρων εντόμων είναι η μόλυνση των ζωοτροφών με παθογόνα, φυτοφάρμακα, μυκοτοξίνες ή βαρέα μέταλλα όπως μόλυβδο. Επομένως, θα αποτελέσει επιτακτική ανάγκη η δημιουργία ειδικών πρωτοκόλλων παραγωγής αυτών των αλεύρων καθώς και σχετική νομοθεσία παρακολούθησης και ελέγχου της βιομηχανικής παραγωγής τους.

Σήμερα, η χρήση αλεύρων από έντομα στην κτηνοτροφία και τις ιχθυοκαλλιέργειες απαγορεύεται. Ωστόσο, γίνονται προσπάθειες από αρκετές κυβερνήσεις χωρών της Ε.Ε.  και ενδιαφερόμενους παραγωγούς (International Platform of Insects for Food and Feed (IPIFF)) να αλλάξει η ευρωπαϊκή νομοθεσία προς την κατεύθυνση της παραγωγής και χρήσης εντόμων ως εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης. Αν σκεφτεί κανείς ότι σύμφωνα με υπολογισμούς, ο τομέας αυτός θα αποκτήσει στη Βρετανία αξία 230 εκατ. Λιρών μέσα σε 15 μόλις χρόνια (New Nutrition Business), η νομοθετική παρέμβαση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης μοιάζει σχεδόν βέβαιη.

Τέλος, σημαντική για την προοπτική εξάπλωσης της χρήσης αυτής της εναλλακτικής πηγής πρωτεϊνών θεωρείται και η άποψη των καταναλωτών. Πως θα αντιδρούσαν οι καταναλωτές, κυρίως δυτικών χωρών, στην ιδέα ότι θα καταναλώνουν κρέας ή γαλακτοκομικά προϊόντα που θα προέρχονται από ζώα που ταΐζονται με έντομα;

Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 71 χώρες και 1.300 καταναλωτές, η συντριπτική τους πλειοψηφία (88,2%) πίστευε ότι περισσότερες πληροφορίες πρέπει να γίνουν γνωστές για τη χρήση των εντόμων ως πηγή τροφής για τα ζώα και τους ανθρώπους. Και ενώ το 66% πίστευε ότι οι προνύμφες της μύγας θα μπορούσαν να είναι κατάλληλη πηγή πρωτεϊνών για χρήση στις ζωοτροφές, περισσότερο από τους μισούς ερωτηθέντες (52,4%)  δήλωσαν πως δεν θα κατανάλωναν ψάρι, κοτόπουλο ή χοιρινό που ταΐστηκε με πρωτεΐνες εντόμων.

Η ιδέα των εντόμων ως εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης έχει όλο και πιο μεγαλύτερη απήχηση παγκοσμίως και είναι πλέον στην ημερήσια διάταξη πολλών ευρωπαϊκών αρχών. Ωστόσο, περισσότερη έρευνα πρέπει να πραγματοποιηθεί προκειμένου να δοθούν απαντήσεις σε θέματα παραγωγής και χρήσης των εντόμων στη ζωική παραγωγή. Με τη νομοθεσία της Ε.Ε. να ενδέχεται να αλλάξει, μπορεί να είναι μόνο θέμα χρόνου πριν τα έντομα  χρησιμοποιηθούν ως εναλλακτική πηγή πρωτεϊνών  για τη διατροφή των ζώων όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.